Celem nowelizacji ustawy "o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami", która weszła w życie 5 czerwca 2010 r. jest min. złagodzenie zasad wywozu zabytków za granicę.

Celem ustawodawcy było również dostosowanie przepisów do norm europejskich związanych z członkostwem polski w strefy schengen.

W wyniku zmiany prawa poszerzono katalog zabytków które nie wymagają pozwolenia na wywóz za granicę.

1. zabytków archeologicznych, które mają więcej niż 100 lat i wchodzą w skład zbiorów archeologicznych lub zostały pozyskane w wyniku badań archeologicznych bądź przypadkowych odkryć;
   
   
2. elementów stanowiących integralną część zabytków architektury, wystroju wnętrz, pomników, posągów i dzieł rzemiosła artystycznego, które mają więcej niż 100 lat;
   
   
3. wykonanych dowolną techniką i na dowolnym materiale dzieł malarstwa, które mają więcej niż 50 lat i ich wartość jest wyższa niż 40 000zł;
   
   
4. wykonanch na dowolnym materiale akwareli, gwaszy i pasteli, które mają więcej niż 50 i ich wartość jest wyższa niż 16 000zł;
   
   
5. mozaik, oraz wykonanych dowolną techniką i na dowolnym materiale rysunków, które mają więcej niż 50 lat i ich wartość jest wyższa niż 12 000zł;
   
   
6. oryginalnych dzieł grafiki i matryc do ich wykonania oraz oryginalnych plakatów, które mają więcej niż 50 i ich wartość jest wyższa niż  16 000zł;
   
   
7. oryginalnych rzeźb, posągów lub ich kopii wykonanych tą samą techniką co oryginał, które mają więcej niż 50 i ich wartość jest wyższa niż 20 000zł;
   
   
8. pojedynczych fotografi, filmów oraz ich negatywów, które mają więcej niż 50 lat i ich wartość jest wyższa niż 6 000zł;
   
   
9. pojedynczych lub znajdujące się w zbiorach rękopisów, które mają więcej niż 50 lat i ich wartość jest wyższa niż 4 000zł;
   
   
10. pojedynczych lub znajdujące się w zbiorach książek, które mają więcej niż 100 lat i ich wartość jest wyższa niż 6 000zł;
    
    
11. pojedynczych map drukowanych i partytur, które mają więcej niż 150 lat i ich wartość jest wyższa niż 6 000zł;
    
    
12. kolekcji i przedmiotów z kolekcji zoologicznych, botanicznych, mineralnych lub anatomicznych, których wartość jest wyższa niż 16 000zł;
    
    
13. kolekcji o znaczeniu historycznym, paleontologicznym, etnograficznym lub numizmatycznym, których wartość jest wyższa niż 16 000zł;
    
    
14. środków transportu, które mają więcej niż 50 lat i ich wartość jest wyższa niż 32 000zł;
    
    
15. innych kategorii, niewymienionych obejmujących zabytki, które mają więcej niż 50 lat i ich wartość jest wyższa niż 16 000zł.

• dzieła sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej; kolekcje stanowiące zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje ;
• numizmaty oraz pamiątki historyczne, a zwłaszcza militaria, sztandary, pieczęcie, odznaki, medale i ordery;
• wytwory techniki, a zwłaszcza urządzenia, środki transportu oraz maszyny i narzędzia świadczące o kulturze materialnej, charakterystyczne dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentujące poziom nauki i rozwój cywilizacyjny;
• materiały biblioteczne, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach czyli w szczególności dokumenty zawierające utrwalony wyraz myśli ludzkiej, przeznaczone do rozpowszechniania, niezależnie od nośnika fizycznego i sposobu zapisu treści, a zwłaszcza: dokumenty graficzne (piśmiennicze, kartograficzne, ikonograficzne i muzyczne), dźwiękowe, wizualne, audiowizualne i elektroniczne;
• instrumenty muzyczne;
• wytwory sztuki ludowej i rękodzieła oraz inne obiekty etnograficzne;
• przedmioty upamiętniające wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji;

• zabytki przywiezione z terytorium państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej, które są objęte procedurą odprawy czasowej lub procedurą uszlachetniania czynnego w rozumieniu przepisów prawa celnego
• zabytki przywiezione z terytorium państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej, które były objęte procedurą dopuszczenia do obrotu ze zwolnieniem od należności celnych przywozowych, jeżeli wywóz tych zabytków następuje przed upływem 5 lat od dnia dopuszczenia do obrotu
• zabytki przywiezione z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej na okres nie dłuższy niż 3 lata, jeżeli wywozu tych zabytków dokonuje się na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej;
• zabytki przywiezione z zagranicy przez osoby korzystające z przywilejów lub immunitetów dyplomatycznych, w tym przywiezione w celu urządzenia wnętrz przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych;
• dzieła twórców żyjących;
• zabytki przemieszczane przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej na terytorium państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej i objęte kategoriami A.1 - A.15 wymienionymi w załączniku do rozporządzenia Rady (EWG) nr 116/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie wywozu dóbr kultury (Dz. Urz. WE L 39 z dnia 10.02.2009), jeżeli ich wartość jest niższa od progów finansowych wymienionych w pkt B tego załącznika;
• zabytki, które posiadają potwierdzenie wwozu wystawione przez organ celny lub Straż Graniczną.

• wpisanych do rejestru;
• wchodzących w skład zbiorów publicznych, które stanowią własność Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek organizacyjnych zaliczanych do sektora finansów publicznych
• znajdujących się w inwentarzach muzeów lub narodowym zasobie bibliotecznym

• oceny wskazujące czas powstania zabytku wykonana przez instytucję kultury wyspecjalizowaną w opiece nad zabytkami, rzeczoznawcę ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, podmiot gospodarczy wyspecjalizowany w zakresie obrotu zabytkami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub organ administracji publicznej;
• wyceny zabytku wykonane przez instytucję kultury wyspecjalizowaną w opiece nad zabytkami, rzeczoznawcę ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub podmiot gospodarczy wyspecjalizowany w zakresie obrotu zabytkami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
• faktury zawierające dane pozwalające na identyfikację przedmiotu, wystawione przez podmiot gospodarczy wyspecjalizowany w zakresie obrotu zabytkami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• potwierdzenia wwozu zabytku na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zawierające fotografię zabytku, wystawione w przejściach granicznych przez organ celny, a w przypadku jego braku przez organ Straży Granicznej. Potwierdzenia jest wystawiane jedynie wtedy, gdy z załączonych dokumentów umożliwiających jednoznaczną identyfikację zabytku oraz jego wiek i wartość wynika, że należy on do kategorii zabytków, objętych obowiązkiem posiadania pozwolenia na wywóz;
• ubezpieczenia przewozu zabytku z zagranicy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• pozwolenia na wywóz zabytku z terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Oprac. Olgierd Jakubowski, Robert Pasieczny