W dniach 14-17 października 2008 roku odbyła się w Oddesie międzynarodowa konferencja, której tematem było zapobieganie nielegalnemu obrotowi skarbami kulturowy. Uczestniczyli w niej przedstawiciele Węgier, Rumuni, Ukrainy, Białorusi, Rosji, Litwy, Słowacji, Gruzji, Polski oraz Turcji, którzy debatowali nad problemami związanymi z nielegalnymi przemieszczeniami dóbr kultury między granicami.

Przedstawiciele ministerstw kultury, straży granicznych, służb celnych, policji oraz instytucji wyspecjalizowanych w ochronie zabytków wspólnie zastanawiali się, jakie podjąć działania, które doprowadziłyby do ograniczenia nielegalnego handlu zabytkami i dziełami sztuki. W trakcie prezentacji uczestnicy konferencji przedstawiali rozwiązania systemowe ochrony dóbr kultury, takie jak systemy certyfikatów na wywóz za granicę oraz bazy danych skradzionych dóbr kultury. W wielu wystąpieniach przewijał się również problem nielegalnych wykopalisk archeologicznych i nielegalnego transferu dziedzictwa archeologicznego między krajami. Nacisk na ten problem w swoich wystąpieniach położyli przede wszystkim przedstawiciele Rumuni, Węgier, Turcji oraz Ukrainy.

W trakcie konferencji zwrócono także uwagę na rosnący problem obrotu fałszywymi dziełami sztuki. Swoje doświadczenia w tej materii przedstawili Rosjanie.

Polską stronę reprezentowali jedynie Maria Romanowska-Zadrożna z Ministerstwa Kultury i dziedzictwa Narodowego, Olgierd Jakubowski z Ośrodka Ochrony Zbiorów Publicznych oraz Anna Kobyłecka ze Służby Celnej. W swoich wystąpieniach zapoznali słuchaczy z systemem instytucji zajmujących się ochroną zabytków i rozwiązań obowiązujących w tym zakresie w Polsce oraz zagadnieniami związanymi z wywozem zabytków widzianymi z perspektywy służby celnej.

W referatach przedstawionych na konferencji powtarzało się wiele tez min. o konieczności współpracy granicznej w celu zapobiegania przemytowi dóbr kultury oraz o konieczności wymiany informacji między państwami w przypadku zatrzymania na swoim terenie skarbu kulturowego wywiezionego nielegalnie z innego państwa. Na konferencji położono duży nacisk na konieczność prowadzenia krajowych baz danych skradzionych i wywiezionych nielegalnie dóbr kultury.

W trakcie obrad dochodziło do wielu ciekawych dyskusji i wymiany doświadczeń związanych z rozwiązaniami ochrony dziedzictwa kultury w państwach uczestniczących w konferencji. Ufać należy, że spotkanie w Odessie da początek ściślejszej współpracy między uczestniczącymi w nim krajami, która przyczyni się zwiększenia skuteczności w zapobieganiu międzynarodowemu handlowi skarbami kulturowymi.

oprac. Olgierd Jakubowski