Olgierd Jakubowski
Wojciech Szafrański (red.), Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, t. 1, Poznań 2007

Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki to zbiór artykułów poruszających niezwykle ciekawą i wielopłaszczyznową problematykę styku prawa i sztuki oraz szeroko rozumianego dziedzictwa kultury.

Książkę rozpoczyna tekst Andrzeja Skoczylasa Wywóz zabytków za granicę - zagadnienia administracyjnoprawne. Autor porusza newralgiczną kwestię, jaką jest dla obywatela i instytucji zajmujących się handlem zabytkami uzyskiwanie pozwoleń i zaświadczeń pozwalających wywieźć za granicę zabytki i dzieła sztuki. Opierając się na przepisach prawnych, literaturze tematu i orzecznictwie, wnikliwej analizie poddano procedurę wydawania ww. dokumentów. Autor jednak skupił się bardziej na teoretycznych rozważaniach i przedstawieniu postępowań, mniej na problemach praktycznych. Mimo tego jest to bardzo wartościowy tekst szczególnie dla tych, którzy zajmują się wydawaniem pozwoleń i zaświadczeń, pozwalający usystematyzować wiedzę prawną związaną z tym zagadnieniem

Kolejnym artykułem jest praca Alicji Jagielskiej, Wojciecha Szafrańskiego i Michała Skąpskiego Eksperci i ekspertyzy na rynku dzieł sztuki. Autorzy postarali się usystematyzować przepisy dotyczące tej tematyki jak również przedstawić praktyczne zagadnienia z nią związane. Zaletą artykułu jest odwołanie się oprócz przepisów prawnych również do konkretnych przykładów.

Artykuł Rafała Sikorskiego Obrót dobrami kultury w prawie wspólnotowym jest próbą analizy systemu ochrony dóbr kultury w UE i dostosowania polskich przepisów do tego ustawodawstwa. Artykuł ten warto czytać w zestawieniu z wyżej omawianym artykułem Andrzeja Skoczylasa, gdyż umożliwia to szersze spojrzenie na problematykę obrotu dobrami kultury.

Praca Katarzyny Klawkowskiej-Waśniowskiej Droit de suite - nowe rozwiązania porusza kwestie prawa twórcy do otrzymywania procentowego wynagrodzenia za dzieło odsprzedawane kolejnemu właścicielowi. Autorka prezentuje zarówno rozwój pojęcia, jak i jego zastosowanie w obrocie dziełami sztuki.

W artykule Szczególne uprawnienia muzeów do nabywania zabytków w świetle art. 20 ustawy o muzeach Maksymilian Stanulewicz szczegółowo opisuje prawo pierwszeństwa i pierwokupu, dające muzeom uprzywilejowaną pozycje na rynku dzieł sztuki. Informacje z powyższego opracowania są wielce przydatne dla podmiotów zajmujących się obrotem zabytkami jak i muzealników.

Artykuł Róży Dembskiej Problemy dziedziczenia kolekcji w świetle polskiego prawa spadkowego jest analizą zagadnienia dziedziczenia kolekcji sztuki z punktu widzenia prawa cywilnego. Z kolei z punktu widzenia prawa karnego poruszone są zagadnienia w opracowaniach Anny Gereckiej-Żołyńskiej Rozważania wokół współczesnych problemów karnoprawnej i karnoprocesowej ochrony zabytków oraz Justyna Piskorskiego Kontratyp sztuki. Szczególnie interesujące są rozważania Piskorskiego na temat prawnych ograniczeń wypowiedzi artystycznej.

Pytania zadane stawiane w pracy Alicji Jagielskiej i Wojciecha Szafrańskiego Rekompensata czy zwrot? Wokół problematyki zabytków ruchomych przejętych w trakcie realizacji reformy rolnej z 1944 r. odnoszą się do nierozwiązanych problemów jakie istnieją na styku własności prywatnej i publicznej, a wiążą się z zabytkami i dziełami sztuki .

Pracę zamykają dwa teksty Wojciecha Szafrańskiego. Uwagi o nowelizacji ustawy o ochronię zabytków i opiece nad zabytkami to rozważania na temat kierunków w jakich zmierza ustawodawca chroniąc i ocena tych propozycji. Artykuł Tadeusz Cyprian. Między fotografią a prawem przybliża postać wybitnego fotografika będącego jednocześnie prawnikiem.

Jak widać różnorodność poruszanych zagadnień jest w tej książce olbrzymia. Pozwala to uświadomić czytelnikowi, że niemal każde zetknięcie z zabytkami, z dziełami sztuki ma swoje odniesienia do prawa. Świadomość niektórych z tych zagadnień z pewnością pozwoli na swobodniejsze poruszanie się w świecie sztuki, a być może spowoduje, że inaczej spojrzymy na pewne dzieła.