Minęło ponad 30 lat od wystąpienia prof. Andrzeja Rottermunda na pamiętnym, przerwanym wprowadzeniem stanu wojennego, kongresie kultury polskiej w 1981 roku. W swoim wystąpieniu obecny dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie apelował o powołanie instytutu muzealnego, który mógłby wesprzeć polskie muzea i zachodzące w nich procesy przemian.

Stan wojenny i wydarzenia polityczne związane z rozpadem PRL zepchnęły na dalszy plan namysł teoretyczny nad kondycją i potrzebami instytucji kultury, w tym muzeów. Po odzyskaniu wolności w 1989 roku kolejni ministrowie kultury systematyzowali ten ważny obszar działalności. Powstały zasadnicze do dziś ustawy - o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej i o muzeach. Wysiłkiem ludzi zaangażowanych w zmianę formuły funkcjonowania instytucji kultury i dopasowanie jej do zmienionej rzeczywistości udało osiągnąć się bardzo wiele.Ostatnim impulsem, wywołującym dyskusję o kondycji polskiej kultury i wyraźnie postulującym systemowe zmiany w tym zakresie, był zorganizowany przed dwoma laty w Krakowie Kongres Kultury Polskiej. W trakcie obrad środowisko muzealników ponownie zaapelowało o powołanie instytutu, który, jak pisała prof. Dorota Folga-Januszewska, miałby stać się "narodowym operatorem w dziedzinie muzealnictwa".

Pierwsze prace nad powołaniem instytutu Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego rozpoczęło w 2010 r. W styczniu 2011 r. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego powołał pełnomocnika ds. utworzenia Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, którym został zastępca dyrektora Departamentu Dziedzictwa Kulturowego, dr hab. Piotr Majewski.

W ramach przygotowywania działań inicjujących powstanie Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów (NIMOZ) przyjęto założenie, iż Instytut będzie instytucją kultury powstałą w wyniku przekształcenia istniejących struktur Ośrodka Ochrony Zbiorów Publicznych, przy zachowaniu dotychczasowych zadań Ośrodka,a jednocześnie - ze znacząco poszerzonym zakresem kompetencji - o rolę systemowego operatora w zakresie muzealnictwa.

Zgodnie z założeniami statutowymi przy NIMOZ powołana zostanie rada programowa, złożona z wybitnych przedstawicieli środowiska muzealnego, kompetentnych w zakresie wszystkich typów muzeów i najważniejszych form działalności muzealnej. Rada programowa, będzie intelektualnym wsparciem dla NIMOZ, także przy realizacji konkretnych projektów: wydawniczych, szkoleniowych i programowych.

Działalność NIMOZ będzie miała dwojaki charakter. Z jednej strony NIMOZ będzie instytucją opiniodawczą i przygotowującą rekomendacje dla Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w zakresie swoich kompetencji, formując wieloletnie strategie rozwoju muzealnictwa w Polsce, bądź przygotowując propozycje rozwiązań w przygotowywanych aktach prawnych dotyczących muzealnictwa i ochrony zbiorów. Z drugiej strony zadaniem NIMOZ będzie wspieranie działalności polskich placówek muzealnych w każdym obszarze ich aktywności. W tej ostatniej kwestii niezwykle ważnym aspektem działalności NIMOZ będzie m.in. opracowanie standardów dotyczących wszelkich aspektów działalności muzeów oraz - obsługa organizacyjna i merytoryczna tzw. programów Ministra KiDN. Wyniki swoich prac NIMOZ będzie wydawał w formie różnorodnych publikacji dedykowanych poszczególnym sferom działalności muzeów oraz wydając tzw. podręczniki dobrych praktyk.

Niezmiernie istotnym zadaniem NIMOZ będzie koordynowanie prac w sferze digitalizacji muzealiów.

Powołanie nowej instytucji kultury nie jest wyłącznie zabiegiem organizacyjnym. Jest przede wszystkim zaproszeniem do współpracy, skierowanym do całego środowiska muzealnego; do wszystkich osób, którym problematyka polskich muzeów leży na sercu.

Uroczysta inauguracja nowej instytucji planowana jest na dzień 17 maja 2011 roku, z okazji Międzynarodowego Święta Muzealników. Towarzyszyć jej będą m.in. prezentacja nowej strony internetowej oraz - pełna prezentacja oferty merytorycznej NIMOZ.Temu też poświęcony będzie w znacznej części kolejny numer "Cenne, bezcenne,utracone".