Olgierd Jakubowski
Katarzyna Zalasińska, Ochrona zabytków. Orzecznictwo z komentarzem, Warszawa 2010

By w prawidłowy sposób spojrzeć na funkcjonowanie systemu ochrony dziedzictwa kulturowego należy zwracać uwagę nie tylko na zawartość aktów prawnych normujących tą problematykę. Wiele wątpliwości odnoszących się do kwestii prawnych dotyczących zabytków wypływa z różnych interpretacji przepisów z jednej strony przez organy administracji z drugiej przez właścicieli zabytków. W ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami niestety wiele definicji pojęć jest niedookreślonych, co utrudnia prawidłowe stosowanie przepisów tego aktu. Często rozstrzygnięcie trudnej sprawy związanej z ochroną dziedzictwa kulturowego zapada dopiero w sądzie. Autorka w swojej publikacji dokonała zestawienia wybranych, prawomocnych orzeczeń sądów administracyjnych wydanych pod rządami ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. W książce wybrano wyroki, które obrazują podstawowe problemy powstające na etapie stosowania prawa. W szczególności przytoczono orzecznictwo odnoszące się do następujących zagadnień:

• Przesłanki wpisu do rejestru zabytków
• Wpis do rejestru zabytków na wniosek organizacji społecznej
• Strony postępowania w sprawie o wpis do rejestru zabytków
• Skreślenie z rejestru zabytków
• Charakter prawny gminnej ewidencji zabytków
• Wpis układu urbanistycznego do rejestru zabytków
• Reklama wielkogabarytowa na zabytku
• Otoczenie zabytku
• Utworzenie parku kulturowego
• Wpis kolekcji do rejestru zabytków
• Podział zabytku nieruchomego
• Remont zabytku nieruchomego
• Decyzja nakazująca przeprowadzenie prac konserwatorskich lub robót budowlanych przy zabytku jako środek nadzoru konserwatorskiego

W swojej publikacji autorka przyjęła formułę, że wszystkie wyroki zostają przedstawione poprzez wskazanie sentencji rozstrzygnięcia, opisu stanu faktycznego i zacytowanie uzasadnienia oraz komentarz. Taka struktura pracy powoduje, że czytelnik prócz zapoznania się z interpretacją omawianych przepisów przyjętą przez sąd administracyjny styka się informacją o motywach rozstrzygnięcia organów administracji, co zdaniem autorki ma ułatwić dyskusje nad prawidłowością rozstrzygnięć w warstwie formalnej, jak i merytorycznej. Omawianą publikację warto polecić przede wszystkim praktyką stosującym, na co dzień przepisy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Zawarta w tym dziele wiedza jest nieoceniona dla pracowników urzędów ochrony zabytków przygotowujących decyzje administracyjne jak również dla inwestorów pragnących mieć jasność, co do obowiązków, jakie na nich nakłada państwo w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego. Zawarta w treści dzieła wiedza może również przydać się właścicielom zabytków do uzmysłowieniu im ich praw i obowiązków wynikających z przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Mam nadzieje, że będą kolejne wznowienia tej wielce interesującej publikacji uzupełniane o nowe ciekawe rozstrzygnięcia sadów administracyjnych.